TBMM TANITIMI
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 23 Nisan 1920 yılında Osmanlı Devleti’nin düşman kuvvetleri tarafından işgali üzerine milletin iradesini ortaya koymak için kuruldu. TBMM’nin asli görevleri ise yürütme erkini denetlemek ve yasama erkini kullanmaktır. Türkiye Cumhuriyeti’nin anayasal organı olan TBMM “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” ilkesine dayanmaktadır.
ANAYASAL KONUMU
Kurucu iktidar olan TBMM diğer anayasal kurumlardan üstün değildir. TBMM’nin kanun yapma yetkisi bulunmaktadır. Fakat bu yasalar anayasaya aykırı olamaz. Anayasa’nın Başlangıç bölümünde TBMM anayasal bütünlüğe uygun hareket etme ve bu çerçeve içerisinde kanunlarda değişiklik yapabilme yetkisine sahiptir. Anayasasının 6. maddesinde belirtilen hususa göre TBMM kendisinin dayağını olan anayasaya aykırı bir şekilde kanun yapamaz. Anayasaya bağlılık yemini eden milletvekillerinin veya partilerin bu tarz girişimlerde bulunması yetki aşımı ve gaspı suçlamalarını doğurmaktadır. Suç olan bu durum sonucunda milletvekillerinin meşruiyetleri sorgulanmakta ve cebir kullanarak anayasayı değiştirmeye teşebbüsten yargılanma durumu ortaya çıkmaktadır. Toplumsal sözleşme olan anayasada yapılacak olan değişikliklerin yine anayasaya uygun olup olmadığını Anayasa Mahkemesi denetlemektedir.
TARİHÇESİ
Türkiye siyasi tarihinin ilk meclisi Osmanlı’da İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan törenle 9 Mart 1877’de açıldı. Meclis-i umumi olarak adlandırılan bu meclis ayan meclisi ve meclis-i mebusan olmak üzere iki kısımdan oluşmaktaydı. Kısa süren bu meclis 93 Harbi nedeniyle dağıtıldı. Daha sonra 18 Aralık 1877’de tekrar açılan meclis II. Abdülhamit tarafından kapatıldı. 1908 yılında yapılan seçimlerin ardından 17 Aralık 1908’de tekrar açılan meclis İstanbul’un işgaline kadar varlığını sürdürdü. Bu mecliste seçme yaşı 25 ve seçilme yaşı 30’tu. Seçimlerde ise vergi ödeyenler oy kullanabiliyordu.
Kurtuluş savaşı döneminde ise Mustafa Kemal Atatürk Heyet-i Temsiliye’yi temsilen meclisin Ankara’da toplanacağını duyurdu. 21 Nisan 1920 yılında yayınladığı bildiri ile Mustafa Kemal Atatürk 23 Nisan 1920 yılında meclisin açılacağını da ilan etmiş oldu. 23 Nisan Cuma günü ise Hacı Bayram Camii’nde kılınan öğle namazından sonra dualar eşliğinde meclis açıldı. 324 milletvekili ile kurulan meclisin açılışına zorluklar nedeniyle 115 milletvekili katılabildi. Yapılan toplantıda ise meclisinin adının Türkiye Büyük Millet Meclisi olmasına karar verildi. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan meclise parlamento geleneklerine göre en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey başkanlık etti ve kürsüye çıktı. TBMM 24 Nisan tarihinde yaptığı oturumda meclis başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk’ü seçti.
18 Mart Çanakkale Zaferi adlı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
