TARİHTE İLK AŞI

Günümüzde insanlık bir salgınla mücadele etmektedir. Bu salgına karşı başta alınan önlemler maske, mesafe ve temizliktir. Ancak bu önlemlerin uygulanmaması veya önemsenmemesi salgının artmasına sebep olmaktadır. Dolayısıyla salgının önüne geçilebilmesi için en etkili yöntem olan aşı üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Gelişmiş teknolojinin katkılarıyla en kısa sürede aşı çalışmaları olumlu sonuçlar vermeye başlamıştır. Tarihte nice hastalığa karşı geliştirilen aşılar bulunmaktadır. Peki tarihte ilk aşı ne zaman uygulanmıştır? Uygulanan bu aşı hangi hastalığı önlemek amacıyla yapılmıştır? Yazımızda bu sorulara cevap arayacağız.

Tarihte İlk Aşı Uygulaması

Tarihte aşı konusunda ilk uygulama MÖ 590 yılında Çin’de yapılmıştır. Bu aşının amacı çiçek hastalığının önüne geçmekti. Uygulanma yöntemi ise hastalığı bulunduran kişilerin ciltlerindeki yara kabuğunu alıp, öğütüp çocukların burnuna üflenmesiydi. Bazı kaynaklarda ise bu kabuğun çocukların koluna çizik atılarak deri altına koyulmasıyla uygulandığın söylemektedir. Aşının detaylı olarak yapılma şekli yine eski Çin kaynaklı yazılarda anlatılmıştır. Bu yazılara göre hastalığı şiddetli yaşamayan kişilerin cildinden alınan kabuklar toz haline getirilirdi. Daha sonra kuru bir çiçekle birkaç hafta ılık bir ortamda bekletilirdi. Sonuç olarak elde edilen bu toz ince bir çubuk yardımıyla çocukların burnuna üflenirdi. Yazılarda geçen bilgilere göre bu yöntem çok işe yaramış ve çocukların tamamının hastalığa karşı bağışıklık kazandığı ortaya çıkmıştır. O dönem ilk aşı Çinli bir devlet adamının çocuğuna yapıldığı ileri sürülmektedir. Aşının daha sonra Orta Doğu ülkelerine ve Anadolu’ya ulaştığı söylenmektedir.

Çiçek aşısı 1700’lü yıllarda İstanbul’da yapılmaktaydı. 1600 yıllarda Avrupa’da başlayan çiçek hastalığı binlerce kişinin ölümüne sebep olmuştur. Avrupa’da aşılamanın artmasında pay sahibi olan kişilerden biri ise İngiliz İstanbul büyükelçisinin eşi olan Lady Montagu’ydu. İlk olarak İstanbul’da oğluna çiçek aşısını yaptırmıştır. Ülkesine döndüğünde burada da salgının başladığını gören Lady Montagu küçük kızına da aşı yaptırmıştır ve Avrupa’da çiçek aşısını ilk uygulatan, yayılmasında pay sahibi olan kişilerden biridir.

Sistemli Olarak Yapılan İlk Aşı

Sistemli yapılan ilk aşı da aynı hastalıktan yani çiçek hastalından dolayı yapılmıştır. 1796 yılında Edwar Jenner tarafından yapılmıştır. 1789 yılında Avustralya’da çıkan çiçek hastalığı salgını sırasında orada görev yapan Edward Jenner, belirli bir kısım insanın hastalığı hafif atlattığını görmüştür. Daha sonra bu insanların kolunda bulunan hastalık yarasının içindeki sıvıyı aldı. Çocukların koluna bıçakla iki çizik açarak yaradan aldığı sıvıyı buraya enjekte etti. Gözlemleriyle bu yöntemi uyguladığı çocukların hastalanmadığını saptamıştır. Aşının Avustralya ve İngiltere’de kullanımının yaygınlaştırılmasına öncülük etmiştir.